Psikolog Deniz Öztanık Yazdı, “Afetlerin İçinde Kalmanın Psikolojik Boyutu”

Depremler gibi yıkıcı etkiye sahip olan doğal afetler, bireyler için hayatın en stresli ve travmatik olaylarından biridir. Ani ve beklenmedik bir olay olarak kabul edildiğinden insanların korkulu olması, güvenliği ve hayatı için de endişe duyması doğaldır. Ayrıca, insanlar evlerinin ve eşyalarının zarar görmesi, hayatlarının alt üst olması gibi depremin olumsuz etkilerine de maruz kalabilmektedirler.

Ülkemizi en çok etkileyen doğal afetlerin başında depremler gelir. Yıkıcı etkileriyle bireysel ve toplumsal ruh sağlığı sorunlarının oluşumuna yol açar. Depremlerin en sık görülen psikolojik etkilerinden biri de insanlar arasında yoğun bir şeklide hissedilen korku ve endişedir. İnsanlar, gelecekte benzer bir afetin tekrar gerçekleşebileceğine dair korku ve endişe duyabilirler. Bu hisler, insanların hayatını olumsuz bir şeklide etkileyebilir ve günlük aktiviteleri aksatabilir. Bireylerin deprem sonrası dönemde sürekli stresli ve rahatsız olmalarına da neden olabilir.

Şiddetli depremden hemen sonra bir şok tepkisi içine girebilirsiniz. Bu durum, yoğun ızdıraba karşı vücudumuzun verdiği normal bir tepkidir. Kendinizi yaşamdan kopmuş gibi hissedebilirsiniz. Hatta olayın hiç olmadığını düşünebilirsiniz. Felaket durumuna karşı insanların gösterdikleri normal tepkileri şu şekilde sıralayabiliriz:

• Endişe, korku, öfke, suçluluk, pişmanlık, panik, çaresizlik ve utanç gibi duygular çok derin ve yoğun yaşanır. Bazı duygularda ani iniş-çıkışlar olur.
• Yaşadıklarınız gözünüzün önünden gitmez. Her an tekrar deprem olacakmış gibi hissedebilirsiniz.
• Uykunuz, yeme düzeniniz ve iştahınız bozulabilir. Unutkanlık gibi hafıza problemleri de yaşayabilirsiniz.
• Olayla ilgili tekrar tekrar konuşma ihtiyacı duyabilirsiniz veya içinize kapanıp hiç konuşmadan sadece düşünmek isteyebilirsiniz.
• Strese bağlı, mide ağrıları, bulantı, göğüs ağrısı ve baş ağrıları, olabilir.
• Aynı olaya herkes aynı tepkiyi göstermez. Bazı insanlar hemen tepki gösterir, bazılarının tepkisi ise haftalar, aylar, hatta yıllar sonra, gecikmeli olarak ortaya çıkabilir.

Psikolog Deniz Öztanık