Nöbetçi Eczaneler
Koku duyuları insanlardan minimum 10 bin kat fazla olan köpeklerden, corona virüsü taşıyan kişileri tespit etmeleri için yardım alınabiliyor. Yurt dışında uygulanan yöntemin Türkiye’de de sağlıklı sonuçlar verebileceğini söyleyen Veteriner Hekim Prof. Dr. H. Tamer Dodurka, “PCR’dan daha güvenilir ve çabuk sonuçlar veriyor. Tanı yapacak köpeklerin eğitimini Türkiye’de vermek mümkün. Havalimanı gibi kalabalık ortamlarda bu köpeklerin dolaşması bize ciddi fayda sağlar” dedi.
Finlandiya’nın başkenti Helsinki Havalimanı’nda başlatılan yeni çalışmada özel eğitimli 4 köpek yolcuların corona virüsü olup olmadığını tespit etmek için kullanılıyor. Araştırmalara göre eğitimden geçen köpeklerin corona virüsü olan kişileri tespit etme başarısı yüzde 94 olarak bildirildi.
Köpeklerin koku alma yeteneklerinin sağlık alanında birçok hastalığın tespitinde kullanıldığına dikkat çeken Veteriner Hekim Prof. Dr. H. Tamer Dodurka şunları söyledi:
“*Köpekler; kanser, şeker, Parkinson, sıtma gibi birçok hastalıkta da ortaya çıkan farklı kokuları alabiliyor. Özel eğitim aldıktan sonra da bu köpeklerin corona virüsü dahil birçok hastalığı ayırt etmesi ve güvenilir sonuçlar vermesi mümkün. PCR’dan çok daha güvenli ve hızlı olmasına rağmen, alternatif olarak düşünülmemesi gerekiyor.
*Eğitimi zor ve maliyeti çok olduğu için yaygın kullanılamayabilir. PCR’ın ve diğer testlerin de maliyeti düşüyor ve yaygınlaşıyor. Ancak havalimanı gibi kalabalık ortamlarda köpekler ön haberci olarak kullanılabilir”.
HANGİ KÖPEKLER KULLANILMALI?
Temel eğitimi olan köpeklerin 1 hafta ile bir ay içinde corona virüsüne karşı eğitilebileceklerini, hiç eğitimi olmayan köpeklerin ise 6 ay içinde yetiştirilebileceğini belirten Prof. Dr. Dodurka, “Bu tür hastalıkları tanıyabilmeleri için, koku alma yeteneği yüksek ve aynı zamanda enerjik, mizacı uygun olan köpek ırkları tercih edilmeli. Labrador, Cocker Spaniel, Malinois gibi köpek ırkları rahatlıkla eğitilebilirler. Bunların hepsi Türkiye’de de olan köpekler, hepsi de eğitimcilerimiz tarafından eğitiliyor.” ifadelerini kullandı.
NASIL TESPİT EDİYORLAR?
Corona virüsü teşhisi için uygun olan köpeğin belirlendikten sonra hastalığı nasıl teşhis edeceğini anlatan Prof. Dr. Dodurka, sözlerine şöyle devam etti:
“Corona virüsü kapan hastalardan alınan materyaller köpeğe sunularak köpek eğitilebilir. Pozitif olan hastalardan alınan ter, çorap, maske gibi materyaller aracılığıyla hastalığa ait koku ve kimyasallar köpeğe tanıtılıyor. Köpek onu bulduğu zaman ödüllendiriliyor, sonrasında farklı kokular arasına bu numune yerleştiriliyor ve köpek bulduğu zaman yine ödüllendiriliyor. Böylece köpek ödüllenmeye şartlanarak o kokuyu bulabiliyor.
*Köpek aradığı kokuyu bulduğunda büyük bir heyecan gösteriyor ve bundan da anlayabiliyorsunuz. Aynı zamanda köpeğe bulduğu zaman nasıl tepki verebileceğini bile öğretebilirsiniz. Havalimanlarında ter numuneleri özel düzenekle köpeğin temas etmeyeceği şekilde köpeğe koklatılıyor ve köpek oradaki kimyasalları daha evvelden tanıdığı için tepki veriyor ve neredeyse 30 saniye içinde teşhis koyabiliyorsunuz.”
KALABALIK ORTAMLARDA KULLANILMALI
Taşıyıcı kişinin daha belirti göstermeden köpeklerin bu teşhisi yapabilmelerinin mümkün ve önemli olduğunu söyleyen Dodurka, “Dolayısıyla havalimanı gibi kalabalık ortamlarda bu köpeklerin dolaşması bize ciddi fayda sağlar. PCR’ın sonuç verebilmesi için 1 milyon 800 bin molekülün olması gerekirken, köpeğin tanıyı koyabilmesi için 10 ila 100 arasında molekül yeterli olacaktır. Hassasiyet açısından çok büyük fark var” dedi.
PCR TESTLERİNE RAKİP OLABİLİR Mİ?
İnsanlar koku alan reseptörlerin sayısı 5 milyonken, köpeklerde bu sayının 200-300 milyon arasında değiştiğine dikkat çeken Prof. Dr. Tamer Dodurka, “PCR’dan çok daha güvenli ve hızlı olmasına rağmen ona alternatif olarak düşünülmemesi gerekiyor. Tepki verdiği zaman bu işlemler daha hızlı ve izole bir şekilde yapılabilir. Bu yüzden ben çok yarar sağlayabileceğine inanıyorum ama çok yaygın kullanılabileceğini düşünmüyorum” ifadelerini kullandı.
KÖPEĞE VİRÜS GEÇMESİ MÜMKÜN DEĞİL
Prof. Dr. Dodurka, “İnsan terinde virüs bulunmayacağı için bu eğitimler sırasında köpeğe virüs geçmesi mümkün değil. Zaten Corona virüsünden köpek etkilenmediği için hasta olmuyor ve dolayısıyla da insana bulaştırmada köpeğin bir rolü yok” dedi.