Göç ve Modernleşme Bağlamında Siirt’te Değişen Kent Kimliği

Toplumsal alan ve mekânda meydana gelen değişmelerin kentlerdeki sosyal yapının ve kimliğin değişmesine etki ettiği bilinen bir gerçektir. Hızlı kentleşme, kontrolsüz göçler, terör-şiddet olayları, küreselleşme ile beraber farklı değerlerin yayılması vb. durumlar geleneksel sosyal yapının değişmesine sebep olmaktadır. Siirt ili çok kültürlü ve dilli bir şehirdir. Bundan 100 yıl öncesine gidildiğinde kentin aynı zamanda çok dinli bir yapıda olduğu da görülmektedir. 1900’lü yılların başına kadar Doğu ve Güneydoğu’nun birçok ilinde olduğu gibi Siirt’te de gayr-ı Müslimlerin yaşadığı bilinmektedir. Müslüman kesimle beraber Ermeni, Süryani ve Êzidi’lerin de şehirde yaşadığı bilinmektedir. Ancak 20. yüzyılın başlarında bölgede ortaya çıkan yeni şartlar gayr-i Müslim kesimin buradan göç etmesine sebep olmuştur. Bu tarihten sonra şehir nüfusunun sadece Müslümanlardan oluştuğu görülmektedir. Günümüzde Siirt-Batman arasındaki birkaç köyde hala Êzidi’lerin yaşadığı bilinmektedir. Bununla birlikte Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren kentteki çok dinli yapının ortadan kalktığı ancak çok dilli yapının günümüze kadar sorunsuzca devam ettiği görülmektedir. Kent merkezinde 1990’lı yıllara kadar etnik açıdan Araplar nüfusun çoğunluğu oluşturuyordu. Farklı gerekçelerle kırdan kente yaşanan göç ve kent merkezinden başka kentlere doğru yaşanan göçler kentteki Arap nüfusunun oransal anlamda azalmasıyla sonuçlanmıştır. Bu durum beraberinde şehirde egemen konumda olan Arap kültürünün zayıflamasını getirmiştir. 1948 yılında Marshall Planı gereğince ülkemize verilen 248 bin kadar traktör, tüm ülke sathında, özellikle Doğu ve Güneydoğu Bölgesinde, bu alanda çalışan birçok insanın çevreden merkeze göç etmeye zorlamıştır. Çünkü artık organik enerji yerine mekanik enerji geçiyor, yüz işçinin bir günde yaptığını makine bir saatte yapıyordu. Marshall planıyla başlayan bu göç hareketine kırsal alandaki güvenlik problemleri nedeniyle köy boşaltmalarının eklenmesiyle kırdan kente göç oranında ciddi bir artış yaşanmıştır. 1990’lı yıllarda yoğunlaşan göçler kentin sosyal dokusunda önemli değişmelere neden olmuştur.