Menenjit Hakkında Önemli Gerçekler, Menenjit Nedir? Menenjit Ölümcül mü? Menenjit Hakkında Tüm Bilgiler

• Menenjit, yüksek vaka ölüm oranı olan ve ciddi uzun vadeli komplikasyonlara yol açan yıkıcı bir hastalıktır.
• Menenjit, önemli bir küresel halk sağlığı sorunu olmaya devam etmektedir.
• Menenjit salgınları tüm dünyada, özellikle Sahra altı Afrika’da görülmektedir.
• Bakteriler, virüsler, mantarlar ve parazitler dahil birçok organizma menenjite neden olabilir.
• Bakteriyel menenjit özellikle endişe vericidir. Bu tip menenjite yakalanan her 10 kişiden 1’i ölür ve her 5 kişiden 1’inde ciddi komplikasyonlar olur.
• Güvenli, uygun fiyatlı aşılar, uzun süreli koruma sağlamanın en etkili yoludur.

Bu bakteriler, dünya çapında menenjit kaynaklı ölümlerin yarısından fazlasından sorumludur ve sepsis ve zatürree gibi diğer ciddi hastalıklara neden olurlar.

Kim risk altında?

Menenjit her yaşta etkilense de en çok küçük çocuklar risk altındadır. Yeni doğan bebekler Grup B streptokok açısından en fazla risk altındadır, küçük çocuklar meningokok, pnömokok ve Haemophilus influenzae açısından daha yüksek risk altındadır. Ergenler ve genç yetişkinler özellikle meningokok hastalığı riski altındayken, yaşlılar özellikle pnömokok hastalığı riski altındadır.

Dünyanın her yerindeki insanlar menenjit riski altındadır. En yüksek hastalık yükü, Afrika Menenjit Kuşağı olarak bilinen, özellikle meningokokal ve aynı zamanda pnömokok menenjit salgınları açısından yüksek risk altında olduğu kabul edilen Sahra altı Afrika bölgesinde görülmektedir.

İnsanlar yakın çevrede, örneğin toplu toplantılarda, mülteci kamplarında, aşırı kalabalık evlerde veya öğrenci, askeri ve diğer mesleki ortamlarda yaşadıklarında daha yüksek risk görülür. HIV enfeksiyonu veya kompleman eksikliği, bağışıklık sisteminin baskılanması ve aktif veya pasif sigara içimi gibi bağışıklık eksiklikleri de farklı menenjit türlerinin riskini artırabilir.

Bulaşma

Bulaşma yolu organizmaya göre değişir. Meningokok, pnömokok ve Haemophilus influenzae gibi menenjite neden olan bakterilerin çoğu insan burnu ve boğazında taşınır. Solunum damlacıkları veya boğaz salgıları yoluyla insandan insana yayılırlar. B Grubu streptokok genellikle insan bağırsağında veya vajinada taşınır ve doğum sırasında anneden çocuğa yayılabilir.

Bu organizmaların taşınması genellikle zararsızdır ve enfeksiyona karşı bağışıklığın oluşmasına yardımcı olur, ancak bakteriler bazen vücudu istila ederek menenjit ve sepsise neden olur.

Belirti ve bulgular

Kuluçka süresi her organizma için farklıdır ve bakteriyel menenjit için iki ila 10 gün arasında değişebilir. Bakteriyel menenjite sıklıkla sepsis eşlik ettiğinden, belirti ve semptomlar her iki durumu da kapsar.

İşaretler ve semptomlar şunları içerebilir:

• Şiddetli başağrısı
• sert veya ağrılı boyun
• yüksek ateş
• parlak ışıktan kaçınmak
• uykulu, kafası karışık, komada
• kasılmalar
• döküntü
• eklem ağrıları
• soğuk eller ve ayaklar
• kusma

Bebeklerde belirtiler şunları içerebilir:

• yetersiz beslenme
• uykulu, uyanması zor, komada
• sinirli, ele alındığında ağlama
• nefes almada zorluk, homurdanma
• ateş
• boyun sertliği
• başın üstünde şişkin yumuşak nokta (bıngıldak)
• yüksek perdeden ağlama
• kasılmalar
• kusma
• döküntü
• soluk veya lekeli cilt

Önleme

Menenjiti aşı yoluyla önlemek, uzun süreli koruma sağlayarak hastalığın yükünü ve etkisini azaltmanın en etkili yoludur.

Antibiyotikler ayrıca meningokok ve B grubu streptokok hastalığı riski yüksek olanlarda enfeksiyonu önlemeye yardımcı olmak için kullanılır. Meningokokal menenjit salgınlarını kontrol etmek hem aşılamaya hem de antibiyotiklere dayanır.

1. aşılama

Meningokok, pnömokok ve Haemophilus influenzae hastalığına karşı lisanslı aşılar yıllardır mevcuttur. Bu bakterilerin birkaç farklı türü vardır (serotipler veya serogruplar olarak bilinirler) ve aşılar en zararlı türlere karşı koruma sağlamak üzere tasarlanmıştır. Zamanla, suş kapsamı ve aşı bulunabilirliğinde büyük gelişmeler oldu, ancak bu enfeksiyonlara karşı evrensel bir aşı mevcut değil.

Meningokok

Meningokok, çoğu menenjite neden olan A, B, C, W, X ve Y olmak üzere 12 gruba sahiptir.

Mevcut üç tip aşı vardır:

• Polisakkarit-protein konjuge aşıları (konjuge aşılar) önleme ve salgın yanıtında kullanılır:
  • Daha uzun süreli bağışıklık sağlarlar ve ayrıca taşımayı önlerler, böylece bulaşmayı azaltır ve sürü korumasına yol açarlar.
  • İki yaşın altındaki çocukları korumada etkilidirler.
  • Aşılar farklı formülasyonlarda mevcuttur:
    • tek değerli aşılar (serogrup A veya C)
    • dört değerlikli aşılar (serogruplar A, C, W, Y).
    • kombinasyon halinde (serogrup C ve  Haemophilus influenzae  tip b)
• Serogrup B’ye karşı protein bazlı aşılar. Bu aşılar her yaşta menenjite karşı korur, ancak taşıyıcılığı ve bulaşmayı engellediği düşünülmediğinden sürü korumasına yol açmaz.
• Polisakkarit aşılar, çocuklarda ve yetişkinlerde güvenli ve etkilidir, ancak bebeklerde zayıf koruyucudur. Koruma kısa sürelidir ve taşımayı engellemediği için sürü korumasına yol açmaz. Hala salgın kontrolü için kullanılıyorlar, ancak bunların yerini konjuge aşılar alıyor.

 

Küresel halk sağlığı yanıtı – Afrika menenjit kuşağında meningokokal A menenjit salgınlarının ortadan kaldırılması

Afrika menenjit kuşağında, meningokok A konjuge aşısının kitlesel önleyici kampanyalar yoluyla (2010’dan beri) ve rutin bağışıklama programlarına (2016’dan beri) uygulanmadan önce meningokok serogrup A menenjit salgınlarının %80-85’inden sorumluydu. Nisan 2021 itibariyle menenjit kuşağındaki 26 ülkeden 24’ü 1-29 yaşındakileri (ülke çapında veya yüksek riskli bölgelerde) hedefleyen toplu önleyici kampanyalar yürüttü ve bunların yarısı bu aşıyı ulusal rutin bağışıklama programlarına dahil etti. Aşılanmış popülasyonlar arasında, serogrup A menenjit insidansı %99’dan fazla azaldı – 2017’den bu yana hiçbir serogrup A vakası doğrulanmadı. Rutin bağışıklama programlarına girişin sürdürülmesi ve yüksek kapsamın sürdürülmesi, salgınların yeniden ortaya çıkmasını önlemek için kritik öneme sahiptir.

B serogrupları dışında diğer meningokok serogruplarına bağlı menenjit ve salgın vakaları devam etmektedir. Çok değerlikli meningokok konjuge aşılarının piyasaya sürülmesi, Afrika Menenjit Kuşağı’ndaki bakteriyel menenjit salgınlarını ortadan kaldırmak için bir halk sağlığı önceliğidir.

pnömokok

Pnömokok, 23’ü çoğu hastalığa neden olan 97’den fazla serotipe sahiptir.

• Konjuge aşılar 6 haftalıktan itibaren menenjit ve diğer şiddetli pnömokok enfeksiyonlarını önlemede etkilidir ve bebekler ve 5 yaşına kadar olan çocuklar için ve bazı ülkelerde 65 yaş üstü yetişkinler ve ayrıca belirli risk altındaki bireyler için önerilir. gruplar. 10 ve 13 serotipe karşı koruma sağlayan iki farklı konjuge aşı kullanılmaktadır. Daha fazla pnömokok serotipine karşı koruma sağlamak üzere tasarlanan yeni konjuge aşılar ya geliştirilme aşamasındadır ya da yetişkinlerde kullanım için onaylanmıştır. Protein bazlı aşılarla ilgili araştırmalar devam ediyor.
• 23 serotipe karşı bir polisakkarit aşısı mevcuttur, ancak diğer polisakkarit aşılarında olduğu gibi, bu tip aşının konjuge aşılardan daha az etkili olduğu düşünülmektedir. Daha çok 65 yaş üstü kişilerde pnömoniden korunmak için ve belirli risk gruplarındaki bireylerde kullanılmaktadır. 2 yaş altı çocuklarda kullanılmaz ve menenjite karşı korunmada daha az faydalıdır.

Haemophilus influenzae

Haemophilus influenzae 6 serotipe sahiptir, çoğu menenjite neden olan serotip b.

• Konjuge aşılar, özellikle Haemophilus influenzae serotip b’ye (Hib) karşı koruma sağlar. Hib hastalığını önlemede oldukça etkilidirler ve bebek aşı programlarında rutin kullanım için tavsiye edilirler.

B Grubu streptokok

B Grubu streptokokların çoğu hastalığa neden olan 1a, 1b, II, III, IV ve V olmak üzere 10 serotipi vardır.

• Annelerde ve bebeklerde B grubu streptokok hastalığına karşı koruma sağlamak için tasarlanmış konjugat ve protein aşıları klinik geliştirme aşamasındadır.

2. Önleme için antibiyotikler (kemoprofilaksi)

Meningokok

Meningokokal hastalığı olanların yakın temasta bulunduğu antibiyotikler, hemen verildiğinde bulaşma riskini azaltır. Afrika menenjit kuşağı dışında, ev içindeki yakın temaslar için kemoprofilaksi önerilir. Menenjit kuşağı içinde, salgın olmayan durumlarda yakın temaslar için kemoprofilaksi önerilir. Siprofloksasin tercih edilen antibiyotiktir ve seftriakson bir alternatiftir.

B Grubu streptokok

Bebekleri B Grubu streptokok hastalığına yakalanma riski taşıyan annelerin belirlenmesi birçok ülkede önerilmektedir. Bunu yapmanın bir yolu, gebelikte Grup B streptokokların taşınması için evrensel taramadır. Risk altındaki annelere, bebeklerinin B Grubu streptokok enfeksiyonu geliştirmesini önlemek için doğum sırasında intravenöz penisilin verilir.

Teşhis

Menenjitin ilk teşhisi, klinik muayene ve ardından lomber ponksiyon ile konulabilir. Bakteriler bazen omurilik sıvısının mikroskobik incelemelerinde görülebilir. Tanı, beyin omurilik sıvısı veya kan örneklerinden bakterilerin büyütülmesi, hızlı tanı testleri veya polimeraz zincir reaksiyonu (PCR) ile desteklenir veya doğrulanır. Serogrupların tanımlanması ve antibiyotiklere duyarlılık, kontrol önlemlerinin tanımlanması için önemlidir. Moleküler tipleme ve tüm genom dizilimi, suşlar arasında daha fazla farklılık tespit eder ve halk sağlığı yanıtlarını bilgilendirir.

Tedavi

Menenjit, tedavi edilmediğinde hastaların yarısına kadar ölümcüldür ve her zaman tıbbi bir acil durum olarak görülmelidir. Bir hastaneye veya sağlık merkezine kabul gereklidir. Hastanın izolasyonu genellikle 24 saatlik tedaviden sonra önerilmez.

Bakteriyel menenjitte uygun antibiyotik tedavisine bir an önce başlanmalıdır. İdeal olarak, antibiyotikler omurilik sıvısından bakteri üremesini zorlaştırabileceğinden, önce lomber ponksiyon yapılmalıdır. Bununla birlikte, kan örneklemesi de nedeni belirlemeye yardımcı olabilir ve öncelik, tedaviye gecikmeden başlamaktır. Penisilin, ampisilin ve seftriakson dahil olmak üzere menenjiti tedavi etmek için bir dizi antibiyotik kullanılır. Meningokok ve pnömokokal menenjit salgınları sırasında seftriakson tercih edilen ilaçtır.

Komplikasyonlar ve sekeller

Bakteriyel menenjit atağından kurtulan her beş kişiden biri, uzun süreli yan etkilere sahip olabilir. Bu yan etkiler arasında işitme kaybı, nöbetler, uzuv zayıflığı, görme, konuşma, dil, hafıza ve iletişim güçlükleri ile sepsis sonrası yara izi ve uzuv amputasyonları yer alır.

Destek ve bakım sonrası

Menenjit sekeli bireyler, aileler ve topluluklar üzerinde hem finansal hem de duygusal olarak çok büyük bir etkiye sahip olabilir. Bazen sağırlık, öğrenme bozukluğu veya davranış sorunları gibi komplikasyonlar bakıcılar ve sağlık çalışanları tarafından fark edilmez ve bu nedenle tedavi edilmez.

Menenjit geçirmiş olanlar genellikle uzun süreli tıbbi tedaviler gerektiren sağlık bakım ihtiyaçları vardır. Menenjitten kaynaklanan engelliliğin devam eden psikososyal etkilerinin tıbbi, eğitimsel, sosyal ve insan haklarına dayalı sonuçları olabilir. Menenjit sekellerinin menenjitli kişiler, aileleri ve toplum üzerindeki yüksek yüküne rağmen, özellikle düşük ve orta gelirli ülkelerde hem hizmetlere hem de bu koşullar için desteğe erişim genellikle yetersizdir. Menenjit nedeniyle engelli üyeleri olan bireyler ve aileler, yerel ve ulusal Özürlü Kişiler Kuruluşlarından (ÖDP’ler) ve insanların yasal haklar, ekonomik fırsatlar ve sosyal katılım hakkında hayati tavsiyelerde bulunabilecek diğer engellilik odaklı kuruluşlardan hizmet ve rehberlik almaya teşvik edilmelidir. menenjit nedeniyle özürlüler, dolu ve ödüllendirici hayatlar yaşayabilirler.

Gözetim

Menenjitin kontrolü için vaka tespitinden araştırma ve laboratuvar onayına kadar sürveyans şarttır. Ana hedefler şunları içerir:

• Salgınları tespit edin ve onaylayın.
• Serogrupların ve serotiplerin dağılımı ve evrimi de dahil olmak üzere insidans eğilimlerini izleyin.
• Hastalık yükünü tahmin edin.
• Antibiyotik direnç profilini izleyin.
• Spesifik suşların (klonların) dolaşımını, dağılımını ve gelişimini izleyin.
• Menenjit kontrol stratejilerinin, özellikle koruyucu aşılama programlarının etkisini tahmin edin.

 

DSÖ yanıtı

“2030’a Kadar Menenjiti Mağlup Etmek” küresel yol haritası, birçok ortağın desteğiyle DSÖ tarafından geliştirildi. Strateji, 2020 yılında Dünya Sağlık Asamblesi tarafından menenjit ile ilgili ilk kararda onaylandı ve DSÖ üye ülkeleri tarafından oybirliğiyle onaylandı.

Yol haritası, “Menenjitsiz bir dünyaya doğru” kapsamlı bir vizyon belirler ve üç vizyoner hedefi vardır:

• Bakteriyel menenjit salgınlarının ortadan kaldırılması.
• Aşı ile önlenebilir bakteriyel menenjit vakalarında %50 ve ölümlerde %70 azalma.
• Menenjit sonrası herhangi bir nedenle sakatlığın azaltılması ve yaşam kalitesinin iyileştirilmesi.

Birbirine bağlı beş sütunda uyumlu eylemler yoluyla hedeflere ulaşmak için bir yol belirler:

• Önleme ve salgın kontrolü, yeni uygun fiyatlı aşıların geliştirilmesine, yüksek bağışıklama kapsamının sağlanmasına, önleme stratejilerinin iyileştirilmesine ve salgınlara yanıt verilmesine odaklandı.
• Menenjitin hızlı bir şekilde doğrulanmasına ve optimal hasta bakımına odaklanan teşhis ve tedavi.
• Menenjit önleme ve kontrolüne rehberlik etmek için hastalık sürveyansı.
• Menenjitten etkilenenlerin bakımı ve desteği, menenjitten kaynaklanan komplikasyonların erken tanınması ve bakıma ve desteğe daha iyi erişime odaklanarak ve
• Menenjit konusunda yüksek farkındalık sağlamak, ülke katılımını teşvik etmek ve önleme, bakım ve bakım sonrası hizmetler hakkını teyit etmek için savunuculuk ve katılım.

Tamamlayıcı bir girişimde, DSÖ, epilepsi  ve dünya çapında var olan diğer nörolojik bozuklukları olan kişilere bakım ve hizmet sağlamada birçok zorluğu ve boşluğu ele almak için Üye Devletlerle istişare ederek epilepsi ve diğer nörolojik bozukluklara ilişkin sektörler arası küresel eylem planı üzerinde çalışmaktadır. Engellilikten etkilenen kişilerin insan hakları, Çocuk Haklarına Dair Sözleşme ve Engelli Kişilerin Haklarına Dair Sözleşme (CRPD) ile uyumlu olarak DSÖ Küresel Engellilik Eylem Planı’nda da tanınmakta ve ele alınmaktadır. 74. Dünya Sağlık Asamblesi’nde kabul edilen engelliler için en yüksek sağlık standardı.

Menenjiti yenmeye yönelik yol haritası, nedeni ne olursa olsun tüm menenjitleri ele alırken, öncelikle akut bakteriyel menenjitin ana nedenlerine (meningokok, pnömokok,  Haemophilus influenzae  ve B grubu streptokok) odaklanmaktadır. Bu bakteriler 2019’da tüm nedenlere bağlı menenjitten kaynaklanan 250.000 ölümün %50’sinden sorumluydu. Ayrıca sepsis ve zatürree gibi diğer ciddi hastalıklara da neden oluyorlar. Bu enfeksiyonların her biri için aşılar ya mevcuttur ya da B grubu streptokok durumunda, önümüzdeki birkaç yıl içinde bulunması muhtemeldir.