Nöbetçi Eczaneler
Hemşerimiz edebiyat araştırmacısı yazar hemşerimiz Mehmet Nuri Yardım, Milat Gazetesinde ki köşesinde bu kitabın tahlilini yapan bir makale yayınladı. Makele şöyle; “İsrail-ABD ve suç ortakları, İslam şehirlerine saldırmaya, kutlu beldelerimizi tahrip etmeye devam ediyor. Bu hücumlar, küffarın yüksek bir medeniyeti yok etme çabasıdır. Yaşanan, Hazret-i Âdem ile başlayıp kıyamete kadar sürecek olan bir “İman-Küfür Savaşı”dır, Filistin, Suriye, Lübnan, Irak, Libya, Afganistan ve şimdi de İran’da İslam şehirleri, halklarıyla birlikte vuruluyor. Bunu unutmayacağız!
Kıymetini bilmemiz gereken şehirlerimizin camilerini, çarşılarını, mabetlerini, mezarlıklarını, çeşmelerini gözümüz gibi korumalıyız. Yaşadığımız yerlerin tarihini bilmeli, folklorunu, edebiyatını, dilini, geleneklerini yaşatmalıyız. Köy ve kasabalarımız gibi ilçelerimiz ve illerimiz de vatan toprağının birer has parçasıdır. Memleketine sahip çıkmayan insanlar, asla vatansever olamaz.
Türkiye’nin evliyalar yurdu köşelerinden biri de memleketim Siirt’tir. Bu şirin şehrin kültürünü, dilini, geleneğini, değerlerini, ilim ve irfanını yaşatmaya çalışan yazarımız Ayhan Mergen, yeni eseri Siirtlinin Gönlünden Diline Yansıyanlar Siirt Arapçasında Söylenmiş Atasözleri ve Deyimler 2 adını taşıyor. Yazar, “Ön Söz”de atasözleri ve deyimlerin önemini vurguladıktan sonra “Siirt Arapçası atasözleri ve deyimleri doğal olarak bu dilin konuşulduğu il merkezi ve merkeze bağlı Doluharman köyü ile Tillo ilçesi merkezi ile Dereyamaç, Çatılı ve İkizbağlar köylerinde kullanılmaktadır.” Mergen, bu yerleşim birimlerinden göçlerin yoğun olduğu illerde de Arapça ile birlikte bu atasözü ve deyimlerin kullanıldığının görüldüğüne işaret ediyor. Bahsi geçen şehirler arasında İstanbul, (bilhassa Fatih ve Tophane semtleri) ile Yalova, Bursa, İzmir ve Ankara’nın geldiği ifade ediliyor. Mergen, eseri hazırlamaya 1972 yılında başlamış, yani 53 yıl önce. Büyük bir çaba, zahmet, titizlik ve duyarlıkla vücut bulan eser, kültür hayatımıza büyük bir katkı, önemli bir hizmettir. “Siirt Atasözü ve Deyimlerinin Filolojik ve Edebî Özellikleri”nin bir bölüm olarak yer aldığı eserde konuyla ilgili yapılan araştırmalara dikkat çekiliyor. “Siirt Arapçası ve Fasih Arapça Hakkında Bazı İpuçları” başlığı altında 17 önemli kuralı okuyoruz. Kitap hazırlanırken olağanüstü bir çaba gösterilmiş. Siirt atasözü ve deyimlerinin Türkçe açıklamalarına göre alfabetik olarak hazırlanan eserde, metinlerin Arapça harflerle yazılış şekli ile atasözü ve deyimin Siirt deyişleri Latin harfleriyle belirtilmiş ve hemen altında açıklamalar yer alıyor. Bu geniş, kapsamlı, derinlikli araştırma ve incelemenin sonunda çok faydalı, hoş, düşündürücü, ibretli, anlamlı ve nesiller arasında sağlam bir dil köprüsünü kuracak olan bir eser vücut bulmuş. Ayhan Mergen sorumluluk hissi yüksek bir gazeteci yazar olarak ömür törpüsü bir çalışmanın altından alnının akıyla ve başarıyla çıkmış. Şimdi sıra hemşehrilerinde. Bu esere sahip çıkılmalı, hem Siirt’te hem de Siirtlilerin yoğun olarak yaşadığı şehirlerde yeni nesillere ve yetişkinlere kitap okutulmalıdır. Bu kültür hizmetini valiler, belediye başkanları, milli eğitim müdürlükleri, iş adamları ve bilhassa sivil toplum kuruluşları, vakıf ve dernekler üstlenmelidir. Bu seçkin hizmeti fedakârca üstlenen ve hizmetini tamamlayan Ayhan Mergen adı geçen şehirlerimize davet edilmeli ve sohbetler düzenlenerek imza programları düzenlenmelidir. Akıl Fikir Yayınları tarafından neşredilen eseri okurken pek çok atasözü ve deyimi işaretledim. Onlardan seçtiklerimle sizi baş başa bırakmıyorum.
* “Ağacı büyüt ürününü yersin.” * “Ağız yer, göz utanır.” * “Akıl altından bir ziynettir.” * “Akılsız dostun olacağına, akıllı düşmanın olsun.” *” Akıl, beşikten mezara kadar gerekir.” * “Akmasa da damlar.” * “Alçak duvarın üzerinden herkes yürür.” * “Allah cahili âmir yapmasın.” * “Allah hiçbir şeyi zayi etmez.” * “Allah kimseye mükemmelliği vermez.” * “Allah bir kapıyı kapatır bir kapıyı açar.” * “Allah İslam dinini üstün kılsın.” * “Allah’ın makası altındandır.” * “Allah kalk seninle beraberim demiş, yat ağzına dökeyim dememiş.” * “Allah kışımızı kış, yazımızı da yaz etsin.” * “Allah, yılı yıldan üstün kılmış.” * “Anne kızının tahtını yapabilir ama bahtını yapamaz.” * “Anne sandıkta; baba sokakta.” * “Asili al, hasıra sar.” * “Ayıplama, o ayıptan sana da nasip düşer.” * “Baba oğluna bağ vermiş gözüne gelmemiş, oğul bir salkım üzüm vermiş, gözüne gelmiş.” * “Baba ağlayınca, ev felç olur.” * “Balığın yüzüne tükürmüşler, deniz yüzümü ıslatmadı ki demiş.” * “Bir elin hakkı diğer elin üstünde kalmaz.” * “Bir günlük ortakla, hesap yapılmaz.” * “Bir şey bozulmadıkça, düzelmez.” * “Bize gelenin, hakkı üzerimizdedir.” * “Bütün âlem sana düşman olsun yeter ki, Allah dost olsun.” * “Beklemek ateşten daha zordur.” * “Bir kuruş helal olsun, haram bin kuruş olmasın.” * “Bir kavimle 40 gün kal, onun huyunu öğrenirsin.” * “Büyük kap, küçük kabı içine alır.” * “Büyütürsen zorlaşır, küçültürsen kolaylaşır.” * “Boncuk, aktarın sandığında kalmaz.” * “Borç göz ağrısından daha zordur.” * “Boş tüfekle av olmaz.” * “Çalışmayan yiyemez.” * “Çiğ kelime unutulmaz.” Görüldüğü gibi bu sözler, asırların imbiğinden süzülerek günümüze ulaşmış, belki de bir kısmı ayet ve hadis açıklamaları veya Allah dostlarının kelam-ı kibarıdır. Henüz ilk üç harften seçtiklerim bu inci mercan sözler ama daha çok var. İnanıyorum ki editörlüğünü Sedat Akay’ın yaptığı 192 sayfalık bu eseri, sevgiyle, ilgiyle ve tebessümle okuyacak elinizden hiç bırakamayacaksınız.
Akıl Fikir Yayınları: Alemdar Mahallesi, Alayköşkü Caddesi, Küçük Sokak No: 6/3 Cağaloğlu-fatih/İstanbul www.akilfikiryayinlari.com
(Milat Gazetesi, 25 Haziran 2025 Çarşamba)
