Siirt’te Cumhuriyet Döneminde Tarım

Cumhuriyet dönemiyle birlikte ülkenin sosyo-ekonomik imkânlarının tespiti ve geliştirilmesi için yoğun çalışmalar başladı. 1927’de yapılan Tarım sayımında Siirt’in iktisadi haritası çıkarıldı. 101.500 olan nüfusunun %49’u yani 49.700 kişi tarımla uğraşıyordu. Bu nüfus, ildeki ekili alanın %99’unda tahıl tarımı yapıyordu. En çok buğday üretilmekle birlikte diğer tahıl ürünlerinin de hemen hepsinin üretimi yapılıyordu222. Cumhuriyetin ilk yıllarında Siirt’te (1928-1929 yıllarında) buğday, arpa, nohut, çavdar, mercimek, darı, pirinç, susam, kenevir ve pamuk üreticiliği yapıldığı anlaşılmaktadır. Bu ürünlere ek olarak üzüm, zeytin ve incir de yetiştirilmektedir223. Bu dönemlerde Siirt son derece geniş verimli topraklara sahip bir vilayetti. Vilayetin genelinde çeşitli ormanlık alanlar vardı ve bu ormanlarda ardıç, meşe, palamut, çınar ve çeşitli boylarda çalılıklar vardı225. 1950’li yıllarda sekiz- on bin hektarlık tarıma elverişli sahaya sahip olan Siirt’te tarım ilkel araçlarla yapılırdı. Köylü, tarlada karasaban kullanırdı, harmanda da herhangi bir tarım makinesi kullanılmıyordu226. Bu dönemden itibaren ekim alanlarının genişlemesiyle birlikte üretimde bir artış görüldü. Fakat mevcut potansiyelin tam anlamıyla değerlendirildiğini söylemek mümkün değildi. İlin zengin su kaynakları olma sına rağmen sulamada bunlardan yeterince yararlanıldığını söylemek zordur. Traktör kullanımı 1970’lere kadar yaygınlaşmamıştı. Modern girdi kullanımı 1970’lerde başlamış, buna bağlı olarak da bir miktar üretim artışı sağlanabilmişti. Sınırlı da olsa makineli tarım İlk olarak Kurtalan, Beşiri ve Batman’da kullanılmaya başlandı. Siirt’te tarımda makine kullanımı 1980’lerde de ancak 1077 makineye ulaşabilmişti. Yapay gübre uzun zaman hiç kullanılmamış, 1980’li yıllarda bile son derece sınırlı kullanılmaktaydı227. Siirt’te tarımda kısmi bir modern araç gereç kullanımı sağlanmış olsa bile tarımsal üretim Türkiye ortalamasının oldukça gerisindeydi. Zira üretim doğal koşullara bağlı yapıldığından verim düşüktü. Siirt’te ekili alanların %90’ından fazlasına tahıl ekilirdi. 1927’lerde %99 olan tahıl ekimi 1950’lerde %95’lere 1980’lerde %90 düzeyinde gerçekleşti. Tahıl üretim sahaları da sürekli arttı. 1950’lerde 34.600 hektara tahıl ekilirken, 1962’de bu oran 92.300 hektarı aştı. 1974’de 116.900 hektara yükseldi. Bu oran zamanla yükselmeye devam etti. Siirt’te tahıl ekim ve üretiminde istikrarlı bir artışa rağmen Türkiye genelinde üretilen tahıl içinde Siirt’in payı % 1 dolaylarında idi. Tahıl üretimi, Siirt için son derece önemliyken Türkiye geneli için aynı şeyi söylemek mümkün değildir228. Siirt toprak yapısı ve özellikleri hakkında 1967’de yapılan tetkikler neticesinde genel arazinin %67,5 kültüre elverişli %32,5 elverişsiz olduğu anlaşılmıştır. Kültüre elverişli araziler içinde %42,1 meralar, % 31,5 ormanlar, %23,5 ağaçlıklar, %1,5 bağ-bahçe, % 1,2 sebzeliklerden oluşmaktadır229. Bugün Siirt İlinin yüzölçümü 6,186 km olup, bunun yaklaşık 19 kilometresinde nadaslı kuru tarım, 890 kilometresinde nadassız kuru tarım, 85 kilometre karede sulu tarım, 70 kilometrede kuru bağcılık, 11 kilometresinde kuru bahçecilik, 865 kilometre karede mera, 1993 kilometresinde orman mevcudu bulunmaktadır. Geri kalan arazide yerleşim yerleri ve su yüzeylerinden oluşmaktadır230. Bugün Siirt için çok öneli bir ekonomik değer olma özelliğini korumaktadır. 2015 rakamlarına göre Siirt’te ekilen tarım arazisi 756.919 dekardır