Fotoğraf Sanatçısı Sefa Türksoy Yazdı, “Çalışmalarıyla bilim dünyasına ışık tutan İbrahim Hakkı Hazretleri ve Tarihte Siirt’te Astronomi”

Yazıma öncelikle astronomi biliminin henüz gelişmemiş olduğu bir dönemde, on dört asır önce indirilen Kur’an-ı Kerim’den bazı ayetlerle başlamak istiyorum. Güneş’i bir aydınlık, Ay’ı bir nur kılan ve yılların sayısını ve hesabı bilmeniz için ona duraklar tespit eden O’dur. Allah, bunları ancak hak ile yaratmıştır. O, bilen bir topluluk için ayetleri böyle birer birer açıklamaktadır. (Yunus Suresi, 5. ayet)
Gökte burçları kılan, onların içinde bir aydınlık ve nurlu bir Ay vareden (Allah) ne Yücedir.(Furkan Suresi, 61. ayet)
Ay’a gelince, biz onun içinde birtakım uğrak yerleri takdir ettik; sonunda o, eski bir hurma dalı gibi döndü (döner). (Yasin Suresi, 39. ayet)
Güneş ve Ay (belli) bir hesap iledir. (Rahman Suresi, 5. ayet)
Ay, her çağda (günümüz dâhil) insanların dikkatini çekmeyi başarmıştır. Birçok sanat ve edebiyat dalına konu olmuş ve sayısız bir çok kişiye de ilham kaynağı olmuştur. Tarihte nice devlet ayın hareketine bakarak takvim yapmış, ayın gökyüzündeki hareketine bakarak astronomi ve bilim alanında gelişme göstermiştir.
Son dönemlerde özellikle ay ve gökyüzündeki gezegenlerin, yıldızların hareketlerini gözlemleyen astrofotoğrafçılık (gökyüzü fotoğrafçılığı) önem kazandı. Her dolunay evresinde astrofotoğrafçılar mükemmel kareler yakalıyor. Siirt astrofotoğrafçılık için önemli bir yer. Çünkü Ay’ın her evresini net bir şekilde görebiliyor ve inceleyebiliyoruz. Geçen ay ailemle Tillo’da bulunan Dua Tepesi’ne gitmiştim. Günbatımına yakın bir zamandı. Bir yandan günbatımının eşsiz güzelliğini izlerken, diğer yandan da Ay’ın ışıltılı doğuşuna tanık oldum. İkisini bir arada gözlemleme şansım oldu. Zamanında Siirt’in Tillo İlçesi’nde astronomiyle ilgili çalışmalar yapılmış. Astronomi çalışmalarıyla ilgili kitaplar bile yazılmış. Bunlardan en ünlüsü ve en önemlisi Erzurumlu İbrahim Hakkı’nın yazdığı Marifetname kitabı. Marifetname kitabında Erzurumlu İbrahim Hakkı’nın çizmiş olduğu Ay’ın hareketleriyle ilgili yaptığı çizimin bir kaç fotoğrafını sizinle de paylaşmak istedim.Eylül ayı dolunay evresini geride bıraktık. Eylül ayı Dolunay’ını bol bol fotoğraflamaktan başka bir şey yapamadık maalesef. 1757’de yazılan ve astronomik bilgiler de içeren Marifetname gibi şaheserin yazıldığı Siirt’te, şuanda üzülerek belirtmek istiyorum ki, astronomi alanında nerdeyse hiçbir çalışma yok. Gökyüzünü inceleyebileceğimiz bir teleskobumuz bile yok. En azından Tillo’ya bir gözlemevi kurulsa, bilim ve astronomi alanında tarihte olduğu gibi Siirt yine adından bahsetse hiç fena olmaz. Değerli devlet büyüklerimizden bu konuya el atmalarını istiyoruz.
Işığınız bol olsun, mutlu haftalar dilerim.