İslamın beş şartından biri olan zekat genellikle Ramazan ayında çıkarılır. Peki zekat kimlere verilir veya kimlere verilmez? Zekat almaya hak kazanmadığı kendi geçimini sağlayabildiği halde zekat alanların gasp yaptıklarını belirten Çarşı Camisi iman hatibi Nevzat Erdabakoğlu zekata ilişkin tüm konulara açıklık getirdi. İşte Şafii mezhebine göre zekat ibadeti

ŞAFİİ MEZHEBİNE GÖRE ZEKAT

Zekat, İslamın beş şartından biridir. Hicretin ikinci yılında farz kılınmıştır. Zekat, kelime olarak artma ve bereketlenme anlamına gelmektedir. Dini anlamı ise, dinen zengin sayılan Müslümanların mallarının üzerinden bir yıl geçmesi halinde o malın kırkta birini islamın belirlediği sınıflara (fakir, yoksul ve ihtiyaç sahiplerine) vermesidir.

ZEKAT KİMLERE FARZDIR?

Müslüman Olmak
Hür Olmak
Malın kişinin mülkiyetinde olması
Malın NİSAB MİKTARI’na ulaşması
Malın üzerinden Kameri bir yılın geçmesi

NİSAB MİKTARI :Şafii mezhebinde nisab miktarı altında 85.00 gramdır.85.00 gram altın karşılığı parası olan ve bu paranın üzerinden bir yıl geçmesi halinde , o malın kırkta birini fakir ve ihtiyaç sahiplerine vermekle mükelleftir. (hanefide ise nisab miktarı:80.18 gram altındır) Örneğin her 1000 TL ye 25 TL zekat düşer (her bir milyara 25 milyon zekat düşer)

ZEKAT KİMLERE VERİLİR ?

Kuran ı Kerim de Tevbe Süresi 60’ıncı ayete Zekat verilecek 8 sınıf belirtilmiştir.
Ancak Günümüzde zekat verilebilecek sınıflar şunlardır.
1_Fakirler: Kendisinin ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerin ihtiyaçlarını karşılayacak kadar geliri olmayan kimsedir.Örneğin 10 tl ye ihtiyacı var ise ancak 3 tl geliri olan kişi Yani geliri ihtiyacını karşılayamayan kimseler.Kısacası ihtiyacının yarısından daha az kısmına sahip olanlar
2_Miskinler:Kendisinin ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerin tüm ihtiyacını karşılayamıyan kimselerdir.Örneğin 10 tl ye ihtiyacı var ise 7_8 tl geliri olanlar Yani ihtiyacının yarısından fazlasına sahip olanlar
3_Borçlular: Meşru ihtiyaçları için borçlanmışsa ve borç zamanı gelmiş olup borcunu ödeyemeyen kişiye borcu miktarınca zekat verilebilir.4_Yolda kalmış kimseler: Meşru bir yolculuğa çıkıp parası tükenen kişiye evine gidinceye kadar ki ihtiyacı oranında zengin bile olsa ona zekat verilir.

ZEKAT KİMLERE VERİLİR VEYA KİMLERE VERİLMEZ KONUSU İLE ZEKATI İLGİLENDİREN BAZI DURUMLAR AŞAĞIYA ÇIKARILMIŞTIR

Zekat verilecek kişi fakir, yoksul ve ihtiyaç sahibi olmalıdır .Hiç kimse soyu, nesebi, ünvanı ,falancanın oğlu yada torunudur diye maddi durumu iyi olmasına rağmen zekat almaya hak kazanmaz.Ayrıca işte ben zekatımı bu gibi kişilere vermesem bana küserler yada bana darılırlar gibi bir düşüncenin islamda yeri yoktur.Ayrıca hatıra binaen de asla zekat verilemez.Bunlara yani maddi durumu iyi olmasına rağmen (zengin olana) kendilerine zekat verilmesi hainde o zekat kişinin boynundan çıkmaz.Zekat vermemiş gibidir ve Allaha karşı sorumludur.
Ayrıca kendisine zekat düşmediği halde zekat alanlar ve toplayanlar büyük günah işlemiş ve fakirlere haklarını gasbettikleri için zulmetmiş sayılırlar.
Zekat verilen kişi Müslüman olmalıdır.Müslüman olamayana asla zekat verilmez.Ancak ihiyacı var ise zekat ve fitre dışında kendi malımızdan vermemizde bir sakınca bulunmamaktadır.
Zekat verilen kişi bakmakla yükümlü olduğu kişilerden olmamalıdır. Kişi Annesine, babasına, dedesine, ninesine ve küçük çocuklarına, aynı evde oturan ve aynı sermaye ile hayatlarını beraber sürdürdükleri büyük çocuklarına, sakat ya da deli evlatlarına zekat veremez. Ancak büyük çocuğu ayrı evde yaşıyor hayatını ayrı sermaye ve işle geçindiriyorsa, fakir ve ihtiyaç sahibi bir duruma düşmüşse babanın erkek evladına zekat vermesinde bir sakınca bulunmamaktadır. Kız evladı evli ise ve ihtiyaç sahibi ise baba zekatı kızının eşine (damadına ) vermelidir. Ama hiçbir şekilde ayrı evde bile yaşasalar zengin çocuk, babasına zekat veremez. Babasına bakmak ve onun bütün ihtiyacını karşılamak zorundadır. Eğer bir kadın kendi şahsına ait bir durumdan dolayı zengin ise kocasının fakir ve muhtaç bir duruma düşmesi halinde kadın kocasına zekat verebilir. Ama asla zengin koca eşine zekat veremez.
Zekat vermekle mükellef olan Müslüman, fakir ve ihtiyaç sahibi akrabasına, kardeş, amca, dayı, teyze, hala ve bunların çocuklarına zekat vermesinde hiçbir sakınca bulunmamaktadır. Bunu yapmakla Allah o kişiye hem akrabayı gözetme ve aynı zamanda zekat sevabı verir
Zekat verilecek kişi akıllı ve ergenlik çağına gelmiş olması lazım .Çocuğa ve deliye zekat verilmez ancak velisine verilir.
Zekat tahakkuk ettiği şehirlerdeki fakirlere verilmelidir. Başka yerlere gönderilmesi caiz değildir.(Ancak Hanefi mezhebini taklit edip başka yere gönderilmesinde bir sakınca bulunmamaktadır)
Kadının ziynet için aldığı altınlarına zekat düşmez. İsrafa kaçmak ve aşırıya gitmemek şartıyla buda yörenin örf ve adetine göre belirlenir. Örf ve adetin üzerinde ise ona zekat düşer.
Alacak vadesiz ise ve alınması mümkün ise onun zekatı verilmelidir. Alacağa zekat düşer. Ancak hemen alınması mümkün olmayan ne zaman alınacağı belli olmayan alacağa ise üzerinden bir yıl geçse bile hemen zekatı verilmeyebilir. Ama tahsil edildiğinde ise kaç yıl geçmişse hepsini vermelidir. Alacak vadeli ise yani alınacağı vakit belli ise vadesi geldiğinde verir. Üzerinden kaç yıl geçtiyse hepsini vermek durumundadır.
Zekat, ticari malın alındığı nakid (para) cinsinden çıkarılır. Ticari malın Şafii mezhebine göre zekat olarak çıkarılması caiz değildir.(Ancak Hanefi mezhebine göre mal olarak çıkarılmasında sakınca olmadığından Hanefi mezhebi taklid edilerek mal olarak zekatın çıkarılmasında sakınca bulunmamaktadır.)
Bir kimsenin zekata tabi olan bir malı, tasarrufu yani kullanımı altında iken üzerinden bir yıl geçerse , borçlu bile olsa zekatı vermekle mükelleftir.
Zekat çıkarılırken niyet getirmek farzdır .Kişi zekat olarak çıkaracağı malı dağıtmadan önce içinden (kalbinden) bu malımın zekatıdır.diye niyet etmelidir.Dil ile söylemesi sünnettir. Fakire ve ihtiyaç sahibine verirken bu zekattır kabul et demesine gerek yoktur.
Bir malın üzerinden bir yıl geçmeden öncede zekatı çıkarılabilir. Sene dolmadan önce zekatın bir kısmının yada tamamının ödenmesi caizdir.
Zekatımızı en az 3 üç kişiye vermek durumundayız. Eşit olarak dağıtmak zorunda değildir.İstediği kişiye daha fazla vermekte serbesttir.
Namaz kılmayan ve günahkar olan kişiye de zekat verilebilir. Ancak kendisine zekat verilmesi halinde o para ile günah işleyeceği bilinen kişiye verilmez. Örneğin zekat verilmesi halinde aldığı para ile içki alacağı bilinen kişiye verilmez.
Aile reisi olan erkeğin zekatı alması halinde ailesine harcamayacağı kanaati hasıl olursa evin hanımına verilmesinde bir sakınca bulunmamaktadır.
Beytulmaldan yani devletten para almayan (maaş almayan) seyitlere zekat verilebilir.
Ticaret malının nisab miktarı altının nisab miktarı kadardır. Yani 85 gram altına karşılık gelen para miktarı ticaret malı için ölçü alınır.
Bir müslümanın kendi zekatını bizzat dağıtması daha efdaldir.Ancak dağıtmak üzere birine vekalet vermesi de caizdir.
Ayrıca her dul kadına zekat düşer düşüncesi çok yanlıştır.Eğer dul kadının geliri kendisine yetmiyorsa ona zekat düşer.Ancak dul kadının kocasundan kalan evı ve maaşı varsa ve ona yetıyorsa o zaman ona zekat düşmez .